به وسعت بلعیدن ابری کوچک

Photo by Jordi on Unsplash

تا حدودی پشمک اسم مسخره‌ای‌ست برای این حجم تکه‌ابری که از آسمان افتاده و چسبیده به نوک این چوبِ توی دست‌ام. حظ بصری می‌دهد به من و خیال می‌کنم یک قِسم خوبی از دنیا را برای خودم جدا کرده‌ام. یاد کودکی‌ها می‌افتم با پشمک، وقتی روبه‌روی مدرسه‌مان -شهیدرجایی- بساط پشمک به‌راه بود و من، محمد و دخترهای شیفت عصر مدرسه همه به صف بودند برای خریدش. وقتی پشمک می‌خرم حس می‌کنم هنوز فرصت دارم؛ بین این همه شلوغی که خیلی زود به سراغم آمدند و گاهی حس می‌کنم شوق‌هایم و ذوق‌های دورم را به کل از دست داده‌ام، چیزی هرچند کوچک به من یادآوری می‌کند من، آن آدم سابق، آن خوش‌حال و امیدوار به فردا، هنوز هم گوشه‌ای هست که می‌شود گاهی رفت به سراغ‌اش. همین‌که متوجه می‌شم هنوز بُعد خوب من زنده‌ است، خوش‌حال می‌شوم. پشمک بامزه و فانتزی است. سختی خوردن‌اش، زندگی‌ام را به همان اندازه، همان‌قدر کوچک، ساده‌تر می‌کند. هربار که تکه‌ای را با دست‌ام جدا می‌کنم، تکه‌ای را به همان اندازه، همان‌قدر کوچک از تلخی‌ها جدا می‌کنم و بیرون می‌ریزم و می‌بلعم یک حجم کوچکی از سپیدی و شیرینی را. هوایی می‌شوم اصلاً، دوست دارم مثل قبل‌ترها، مثل آن وقت‌های سابق‌ام شروع کنم به عاشقانه نوشتن، از تو نوشتن و پیوند دادن تمام زیبایی‌های عالم، از ریز و درشت‌اش به تو، همان‌گونه که لایقی. همان‌گونه معصوم و خواستنی که بودی و هنوز هستی در دل‌ام، در یک گوشه‌ی دنج و محفوظ.

که لبت دوام ما بود

تابستان است؛ گرم و طولانی. بیکار شده‎ام و از سفر اصفهان تازه برگشته‎ام. یک ماه است دارو مصرف می‎کنم. هنوز نمی‎دانم چقدر واقعا دارو رویم جواب داده و چقدر خیال می‎کنم به خاطر آن 20 میلی‎گرم صورتی و یک چهارم سفید بهتر شده‎ام. خیلی چیزها شبیه پارسال است؛ مثل بیکاری و سفر اصفهان و گرمای کلافه‎کننده. چیزهای مهمی اما تغییر کرده مثل خود من، زندگی و آدم‎ها و رابطه‎ها. آرام‎تر و شادتر نیستم؛ پوچ‎ترم. انگار توانسته‎ام برای چند ثانیه به چشم‎های خالی زندگی نگاه کنم و بفهمم پنجاه سال دیگر نهایتا همه‎چیز برایم تمام می‎شود و این فکر تمام شدن تسلی‎ام می‎دهد. دلم دیگر رویاهای بزرگ نمی‎خواهد. می‎خواهم بتوانم دوام بیاورم. کتاب بخوانم. صورت او را قبل از خواب ببوسم. آفتاب کم‎روی پاییز و باران بهار را چند بار دیگر ببینم. گریه‎هایم به خاطر بیکاری تمام شده. دستِ من کوچک و لرزان است و همه‎ی زندگی مثل دانه‎های سرگردان شن از میان انگشت‎های باریکم می‎ریزد. می‎دانم باز هم کار پیدا می‎کنم و صبح‎ها و عصرها در شلوغی تن ِ آدم‎ها در خیابان و مترو سرگیجه می‎گیرم و فکر می‎کنم اگر لازم نبود کار کنم حتما نویسنده‎ی موفقی می‎شدم. حالا که به تابستان گذشته نگاه می‏کنم می‎بینم چقدر تمنای حضور آدم‎ها در زندگی‎ام کمتر شده است. دیگر برای معاشرت خودم را به دری و به دیواری نمی‎کوبم. دلم هم دیگر چندان برای آدم‎های معمولی تنگ نمی‎شود. افسرده نیستم. روان‎درمانگرم گفت قوی‎تر شده‎ام اما خودم احساسم این است سردتر شده‎ام و توانم را برای به چنگ آوردن از دست داده‎ام. خیلی دلم می‎خواهد باز هم توانایی کتاب خواندن را به دست بیاورم. بتوانم ساعت‎ها از واقعیت فاصله بگیرم و در میانِ صفحات گم بشم. جهان دلپذیر من آنجاست. میان داستان‎ها دلم می‎شکند اما تبدیل به زخم و کینه روی قلبم نمی‎شود. از این خوشم می‎آید. چه وزنه‎هایی روی قلبم است. یک وزنه، ایمیل عذرخواهی یکی از نزدیک‎ترین دوستانم و جواب برنده‎ی من که «برایم مرده‏‎ای و هیچ آرزوی خوبی برایت ندارم.» چطور این دو جمله را نوشته‎ام و بعد گوشی را برای چندین ساعت کنار گذاشتم و دیگر حتی دلم هم برای هیچ لحظه‎ی درخشانی تنگ نشد؟ وزنه‎ی دیگر آخرین شبِ اصفهان و آن گریه‎ی سه ساعته در تاریکی در پناهِ تنِ میم. صورت خیس و نفس بریده و آسمان کویری اصفهان در بهار خواب با ستاره‎های نزدیک و درشت. آن شب آنقدر توانستم اشک بریزم که فکر می‎‎کنم دلم از زندگی کنده و خالی شد. شمایل میم در آن شب در تاریکی و سکوت تصویری است که تا زیر خاک هم با خودم می‎برم. از عوارض داروهایم یکی هم خشکی دهان است. دهانم خشک است همیشه. حوصله‎ی حرف زدن ندارم اما دلم می‎خواهد بتوانم بخوانم و با همین لب‎های کوچک و خشک و لرزانم تا زنده‎ام صورت و دستان میم را ببوسم. این نسخه‎ی دوام من است.

Hello darkness my old friend

هفته‎ی دیگر می‎شود یک سال و به نظر می‎آید گذشت این چهار فصل مجابم کرده که حالا به جای تکه‎تکه حرف زدن ازش در شرایط مختلف، یکباره بنویسمش. امیدم هم این است که باور کنم نوشتن برایم به سطح رهاسازی رسیده است. یک زمانی نوشتن از تلنبارِ ناکامی‎های پشت سرم انگار بستن سنگ‎های سنگین به پایم آن هم درست در لحظه‎ی غرق شدن بود که با شتاب عجیبی هولم می‎داد در تاریکی‎ها. حالا اما اوضاع دارد عوض می‎شود هر بار که می‎نویسم و دقیق می‎نویسم حس می‎کنم سنگی از پایم باز می‎شود. هنوز زیر آبم اما دست و پا زدن برایم راحت‎تر شده است. حداقل.

سال گذشته درگیر پنیک اتک بودم. جمله‎ای که نوشتم از شدت کوتاهی و صراحت شبیه اعتراف است شاید چون هنوز گاهی خجالت می‎کشم درباره‎ش با دیگران حرف بزنم، هنوز آن‎چنان که باید در برابر تصویر ذهنی‎شان از من وقتی می‎گویم چندین بار در هفته‎ دچار پنیک اتک می‎شده‎ام قوی نیستم. گاهی پنهانش می‎کنم چون شبیه آدم‎های ضعیف و آسیب‎پذیر نشانم می‎دهد. اما واقعیت جنگ چهارماهه‎ی تن به تن من با پنیک اتک است. جنگی که هنوز هم در خفا ادامه دارد.

هر بار از پنیک اتک حرف می‎زنم چشم‎هام خیس می‎شود. مدام می‎گویم ترسناک‎ترین چیزی است که در زندگی‎ام تجربه‎ کرده‎ام. با افسردگی که تجربه‏‎اش کرده‏‎ام و می‎کنم تفاوت دارد. در افسردگی غم غالب است. ساعت‎های طولانی می‎افتی روی تخت و به جریان پرشور زندگی فکر می‎کنی که آن بیرون جاری است اما نمی‎توانی بلند شوی و جزئی از موج زندگی باشی. حس می‎‎کنی رها شده‎ای و وجودت از شوری که دیگران از آن بی‎نصیب نمانده‎اند خالی است. ذهن و تن در رکودند و مدام قلب و مغزت خالی و خالی‎تر می‎شود. پنیک اتک کوچک‎ترین شباهتی به افسردگی ندارد.

 اگر افسردگی را با سگ سیاه در خودفرورفته‎ای می‎شناسیم که همه جا دنبالمان می‎آید و با چشم‎های غمگینش مدام عمر کوتاه شادی و شورمان را می‎پاید پنیک اتک شبیه یک گاو وحشی است که هجوم می‎آورد تا بدرد و تکه‎تکه کند. جنگ بین مغز و تن است. احساس غم کم‎کم در مغز و قلب مثل آب‎های سیاه بالا می‎آیند. تصور اولیه ازش یک غمِ زودگذر است اما به یک ساعت نرسیده بدن وارد بازی می‎شود.

حس می‎کردم گردابی از گریه در دل و روده‎‎ام می‎پیچد، قلبم را می‎چسبد، تا گلویم بالا می‎آید باز فروکش می‎کند و دوباره چند ثانیه‎ی بعد بدنم جنگش را شروع می‎کرد. مدام در تاریکی اتاق راه می‎رفتم و دستم را می‎گذاشتم روی شکمم و فکر می‎کردم اگر هر چه سریع‎تر این گریه را بالا بیاورم می‎توانم زنده بمانم. واقعیت این است در لحظه‎های بسیاری از پنیک‎اتک مطمئن بودم که می‎میرم، قلبم می‎ایستد و بدنم از هم می‎پاشد. تمامِ شب‎هایی که صورتم را می‎گرفتم زیر آب سرد به خودم می‎گفتم باید بتوانم نفس بکشم تا نمیرم. صبح و شب هر بار منتظرش بودم که سراغم بیاید و آنقدر پیچیده بود که سخت یاد گرفتم کنترلش کنم و آسیب نبینم. فقط یادم مانده که پارسال در آن ماه‎های کشدار بیکاری و بی‎پولی امید رسیدن به بهار امسال خیلی برایم بعید بود اما رسیدم. کار پیدا کردم. حقوق گرفتم. نجات پیدا کردم.

حالا که دست و پایم از لزج چسبناک و کثیف پارسال کمی درآمده بهتر می‎توانم نگاهش کنم و بفهممش. برای من شرایط کاتالیزورِ حمله‎ی پنیک بود اما آنچه که واقعا مسببش است ژنی است که از مادرم و خانواده‎‏اش بهم رسیده؛ در کنار صورت ظریف و موهای روشنم. دانستنِ همین خیلی سخت بود. اما طبیعت همیشه هم مادرِ مهربان نیست. یاد می‎گیرم کم‎کم که با نترسیدن کنترلش کنم. جلسه‎ی قبل از تعطیلات به شین (روان‎درمانگرم) گفتم در دو هفته‎ی گذشته در مکان‎های عمومی و شب‎ها قبل از خواب باز بی‎دلیل گریه می‎کنم. برایش تعریف کردم صدا و خنکای کولر آبی، تاریکی شب‎ها که انگار همه چیز را غمگین‎تر می‎کند و حتی ماهی که ناقص یا کامل می‎توانم از تختم در آن دورِ آسمان ببینم مدام یاد تابستان گذشته را در مغزم زنده می‎کنند. بهش گفتم از برگشتنِ پنیک می‎ترسم. شین ترسم را نوازش نکرد. بهم گفت بپذیرمش. همیشه هست. نمی‎توانم نابودش کنم. فقط نباید بهش ببازم. زیستن با یک گاو وحشی در میدان زندگی. نفس به نفس. باید سعی کنم از تنِ وحشی‎اش بگریزم و زیر دست و پاهایش له نشوم. جنگی طولانی و سخت اما ممکن.

I will survive

روی لباس طوسی‎ آستین بلندم که برای باشگاه رفتن می‎پوشم نوشته شده استKeep up Don't give up. لباس را پاییز دو سال پیش از پاساژ رضا داخل بازار تهران خریدم. از رنگ و مدل بی‎خیالش خوشم آمد. وقتی می‎پوشیدمش شبیه دختران خیلی جوان اروپایی می‏‎شدم که یله و آسوده به سمت زندگی می‎روند، سیگارهای باریک ارزان می‎کشند، سفر می‎روند، خیابان‎گردند، کیف لاغر چرمی روی دوش می‎اندازند و کیفشان پر است از کاغذپاره، فندک‎های مستعمل، کتابی کم حجم و رژ لبی قدیمی. تمام نشانه‎ها و ویژگی‎هایی که من ندارم. لباس را احتمالا آن زمان برای این خریدم که به چنین تصویری از خودم نیاز داشتم. تصویری که هنوز هم ازم دور است. هنوز در برابر زندگی سخت‎گیر و بدقلقم. لباس رسمی می‎پوشم. سفر نمی‎روم. سیگار گران می‎کشم. از آن دختر، من فقط کیف چرمی، کاغذپاره‎، فندک و رژ لب را دارم. مدام درگیر تصویرهای اشتباه از خودمم. مدام سعی می‎کنم با ظواهر بی‎اهمیت خودم را در ذهنم به تصویرهای ایده‎آلم نزدیک کنم اما در واقعیت عقب می‎مانم.

چهارده روز است ورزش می‎کنم. اسم رشته‎ی ورزشی که انتخاب کرده‎ام تی.آر.ایکس است.  قبل از شروعش هیچ شناختی نداشتم؛ انتخابش کردم چون به ساعت زندگی کارمندی من می‎خورد؛ ده دقیقه ایستادم و تماشا کردم و خوشم آمد. دیدم شاد و انرژی‎بر است. تمرکز و دقت می‎خواهد. تمام سال‎های زندگی‎ام از ورزش کردن فرار کرده‎ام. به‎ظاهر بدن متناسبی دارم اما بافت‎های بدنم از درون بسیار ضعیفند. آنقدر ضعیف که یک‎بار لرزش شدید عضلات دستم بیم ام‎اس را به دلم انداخت. از ورزش گریزان بودم چون بزرگ‎ترین نقطه‎ضعفم در سال‎های درس‎ خواندن بود. شاگرد درس‎خوان مدرسه وسط دراز و نشست رفتن از درد عضلات شکم به خودش می‎پیچید و نفسش بند می‎آمد. نمره‎ی ورزشم همیشه با ارفاق نوزده یا بیست داده می‎شد تا معدلم افت نکند. حالا که سال‎ها گذشته وقتی به نمره‎های بالای ورزشم فکر می‎کنم به نظرم بیخود می‎آیند. ترجیح می‎دهم همان نمره‎های پایین در کارنامه‎ام ثبت و معدلم از بیست کمتر می‎شد اما با آن ارفاق‎های پی‎در‎پی در سال‎های کودکی‎ام یادم نمی‎دادند که می‎توانم از زیر نقاط‎ ضعفم فرار کنم و به توانمند بودن در همه‎ی ویژگی‎ها تظاهر کنم. گریزی که با بخشی از جانم یکی شد و در بزنگاه‎های مختلف زندگی‎ام به آن پناه بردم. نقاط ضعفم را مدام در لایه‎های پیچ‎در‎پیچی پنهان می‎کردم تا نقاط قوتی را که حالا دقیقا نمی‎دانم چه‎قدر قوت دارند با رنگ و لعاب اغراق‎شده‎ای به نمایش بگذارم تا تصویر خوبم از خودم خراب نشود.

جلسه‎ی اول کلاس ورزشم اضطراب دارم. وارد سالن می‎شوم و کفش‎‎های زرد و نوی ورزشی‎ام را می‎پوشم. بلوز و شلوار طوسی‎ تنگ تنم است و بطری آبم را هم همراهم آورده‎ام. یک گوشه می‎نشینم و به کلاس قبلی که هنوز تمام نشده نگاه می‎کنم. زن‎هایی با بدن‎هایی دفرمه برای انجام حرکات و تمرین‎ها تقلا می‎کنند و مربی‎شان با شمردن بلند تعداد حرکات و تکرار «تو می‎تونی»، «کم نیار» و «بجنب» ترغیبشان می‎کند که بدن‎هایشان را حرکت دهند. صدای موزیک ریتمیک آنقدر بلند است که صدا به صدا نمی‎رسد. به بدن‎هایشان نگاه می‎کنم به بدنم نگاه می‎کنند. به بدن مربی‎ها نگاه می‎کنم. اینجا هستم که از بدنم چه بسازم؟ یک بدني قوی‎تر و ورزیده‎تر؟ اینجا هستم که به خودم چه چیزی را ثابت کنم؟ هنوز خوب و خوش‎فرمم؟ یا برای اولین بار در جمع به ضعف بدنی‎‎ام اقرار کنم، بپذیرمش و از یکی از موانع ذهنی‎ام بپرم؟ مربی ورزشم را «سمیه جون» صدا می‎کنیم. سی‎وپنج ساله است و نزدیک به هشت سال است که  به طور مداوم ورزش می‎کند. تعریف می‎کند که در سال اول ورزشش هیچ پیشرفتی نداشته است. تاکید می‎کند از ضعیف بودن و کند بودن دلزده نشویم و به بدنی که سال‎ها فراموشش کرده‎ایم فرصت بدهیم خودش را بازیابی کند.

 تی.آر.ایکس مدرن و جذاب است و با تکیه بر دو بند، جاذبه‎ی زمین و وزن بدن انجام می‎شود. در ویدئوهای تمرینی‎اش در یوتیوب زنان و مردان زیبایی به راحتی و با لبخند حرکات را به سادگی انجام می‎دهند. فریب می‎خورم. تمرین‎ها برای من ]و هم‎باشگاهی‎هایم [به سادگی که ویدئوهای یوتیوب یا خود «سمیه جون» نشانمان می‏دهند،نیستند. با بندها درگیرم. با بدنم درگیرم. نمی‎توانم بدن سبکم را به چابکی «سمیه جون» تکان بدهم. حرکات را طول می‎کشد تا متوجه شوم. پاشنه و پنجه‎ی پایم را گاهی با هم اشتباه می‎گیرم و موقع انجام اولین حرکات، دست‎ها و پاهایم و ستون فقراتم واقعا می‎لرزند. اواخر جلسه‎ی اول موقع انجام تمرین کششی عضله‎ی پشت پای راستم می‎گیرد و می‎افتم کف نرم سالن و داد می‎زنم از درد. درد را داخل تمام مویرگ‎ها و عصب‎هایم برای مدت یک دقیقه حس می‎کنم. نمی‎توانم بدنم را رها کنم و از گوشه‎ی چشمم اشکم می‎ریزد.

اساس تی‎.آر.ایکس بر اعتماد است. لحظه‎ی اول شروع کلاس که مربی‎ام بندها را در دستش گرفته بود و یادمان می‎داد چگونه باید ارتفاعشان را تنظیم کنیم  بهمان گفت باید با این بندها دوست شویم و همیشه خیالمان راحت باشد که تحت هیچ شرایطی ما را نمی‎اندازند؛ حتی اگر با پاشنه‎ی پا در یک بند بین زمین و آسمان رها باشیم. اینجا همان جایی است که برای من مهم است. همان لحظه‎ای که گوش‎هایم تیز می‎شود و ذهن کلمه‎سازم سعی می‎کند این جمله‎ها را به خاطر بسپارد تا شاید روزی شبیه امروزی در نوشته‎ای شبیه‎ای این نوشته حتی اگر موجز و خلاصه به یادشان بیاورد.

ورزش تمرین استقامت است. چشم در چشم شدن با ضعف‎ها و توانایی‎ها در ساحت بدن. دیدن کاستی‎ها و تلاش برای کمرنگ کردن نقاط ضعف. ورزشکاران در ساعت ورزش از چرخه‎ی زندگی روزمره بیرون می‎زنند و به جنگ می‎روند. جنگ با محدودیت‎ها. هر بار که وسط ورزش عضله‎ام می‎گیرد و نفسم از درد بند می‎آید یا حس می‎کنم نمی‎توانم حرکتی را انجام دهم به قهرمانان المپیک و جهان و صورت‎های خسته‎ و تن‎های عرق‎کرده‎یشان فکر می‎کنم. آن لحظه‎ی ایستادن و افتخار چه روزهای افتادن و نتوانستن را در جلا و شکوه خود پنهان کرده‎ است. چند بار ناامید شده‎اند و حس کردند ضعیفند تا به این لحظه‎ی تثبیت توانایی رسیده‏‌اند؟ چند بار بدنشان آسیب‎ دیده تا ورزیده شده؟ حرف «سمیه جون» کاش همیشه در گوشم بماند که همه‎ی آن‎هایی که حرفه‎ای ورزش می‎کنند با درد فیزیکی غریبه نیستند. چه بعد از یک جلسه و چه بعد از ده سال ورزش حرفه‎ای. در ورزش انگار پایانی وجود ندارد. مدام ترغیب می‎شوی که پیش بروی و از خودت جلو بزنی. اگر ده ثانیه توانستم بدنم را در این حالت نگه دارم دفعه‎ی بعد باید بتوانم دوازده ثانیه نگه‎ش دارم. این‎بار به جای هشت بار انجام یک حرکت سعی کنم ده بار انجامش دهم و تغییر این ثانیه‎ها و افزایش تک رقمی این حرکات ساده نیست. باید خودت را و بدنت را از یک سطحی به سطح دیگر برسانی؛ آن هم در تنهایی و با بدنت.

دو هفته است ورزش می‎کنم. شب‎ها از شدت بدن درد سخت می‎خوابم و روزها با این درد نازک در دست‎ها و کمر و پاهایم سر کار اذیت می‎شوم. هنوز تغییر چشم‎گیری در بدنم نمی‎بینم اما ذهنم فراتر رفته است. آن یک ساعت در باشگاه بودن به هیچ چیزی نمی‎توانم فکر کنم جز تصویر خودم در آینه‎های سرتاسری سالن که نفس کم‎ می‎آورد، می‎افتد، بلند می‎شود، دوباره تلاش می‎کند، لحظه‎هایی هم از درد داد می‎زند، به خودش می‎پیچد، پنجه و پاشنه‎ی پاهایش را در بندها قفل می‎کند و میان جاذبه‎ی زمین و وزن بدنش تقلا می‎کند. درآن لحظه‎ها اما گاهی ذهنم با لایه‎های دردناکش درگیر می‎شود. بندها خیلی ذهنم را شفاف و روشن می‎کنند. انگار با لحظه‎هایی از حقیقت روبه‎رو می‎شوم. لحظه‎هایی که خودم را به بندها آویزان می‎کنم و درد در نخاع و ساق‎پاهایم می‎پیچد از فضا و آدم‎های باشگاه جدا می‎شوم و به بندهای زندگی‎ام فکر می‎کنم. به کار. به آینده. به رابطه. در بیست‎وهفت سالگی حس می‎کنم به قدر کافی برای زندگی آماده نیستم. مدام خودم را زیر یک سری توانمندی‎هایم پنهان کرده‎ام و ضعف‎هایم قوی‎تر شده‎اند. نمی‎دانم اما حالا دلم می‎خواهد خودم را شبیه ساعات تمرین در باشگاه به بندهای زندگی بیاویزم. مطمئن شوم اگر بیافتم قوی‎تر می‎شوم. نترسم. این از همه مهم‎تر است.